Shteti serb po përdor pasivizimin e adresave si një armë administrative për të margjinalizuar shqiptarët që jetojnë në Luginën e Preshevës. Kjo praktikë, që ka filluar të zbatohet sistematikisht pas vitit 2011, përbën një formë të spastrimit etnik, duke synuar dobësimin e pranisë shqiptare në zonat si Presheva, Bujanoci dhe Medvegja.
Çfarë është pasivizimi i adresave?
Pasivizimi i adresave është një proces ligjor që lejon autoritetet serbe të fshijnë adresat e regjistruara të qytetarëve që nuk gjenden në mënyrë të vazhdueshme në vendbanimin e tyre. Ky proces kryhet pas tre kontrolleve të pretenduara nga policia, me pasoja të rënda për qytetarët:
- Humbja e shtetësisë dhe të drejtave civile, përfshirë votën dhe pronësinë.
- Privimi nga sigurimi shëndetësor dhe përfitimet sociale, si pensionet.
- Izolimi nga tregu i punës, veçanërisht në sektorin publik.
Diskriminimi i hapur ndaj shqiptarëve
Kjo praktikë zbatohet pothuajse ekskluzivisht në Luginën e Preshevës, duke targetuar shqiptarët si komunitetin më të prekur. Ndërkohë, në rajone të tjera të Serbisë, ku jetojnë minoritete të tjera si hungarezët apo boshnjakët, pasivizimi i adresave është i papranishëm. Kjo tregon qartë se qëllimi kryesor i kësaj praktike është ulja e numrit të shqiptarëve në këto zona, duke ndikuar në përfaqësimin e tyre politik dhe të drejtat themelore.
Një formë e spastrimit etnik
Raporti i Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut e cilëson pasivizimin e adresave si një formë të spastrimit etnik përmes metodave administrative. Shumë familje shqiptare janë detyruar të braktisin vendbanimet e tyre për shkak të pamundësisë për të pasur qasje në shërbime bazike dhe të drejta civile.
Pasojat për shqiptarët në Luginën e Preshevës
Pasivizimi i adresave ka rezultuar në:
- Zhdukjen e të drejtave politike dhe qytetare për mijëra shqiptarë.
- Prishjen e strukturës demografike në favor të serbëve në zonat e përziera etnike.
- Pamundësinë për një jetë dinjitoze për shqiptarët që nuk mund të kenë qasje në shërbimet shëndetësore apo sociale.
Reagimet e vonuara ndërkombëtare
Pavarësisht natyrës diskriminuese të këtij procesi, reagimet ndërkombëtare kanë qenë të vakëta. Bashkimi Evropian dhe organizata të tjera kanë përmendur këtë çështje në raportet e tyre, por ende mungojnë presionet serioze ndaj Serbisë për të ndaluar këtë praktikë.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka bërë thirrje për ndërhyrje ndërkombëtare, duke theksuar se pasivizimi i adresave është një sulm i drejtpërdrejtë ndaj të drejtave themelore të shqiptarëve në Serbi.
Kërkesa për veprim urgjent
Deputetët shqiptarë dhe organizatat për të drejtat e njeriut kërkojnë veprim të koordinuar për t’i dhënë fund kësaj praktike diskriminuese. Propozimet përfshijnë krijimin e një fondi për mbështetjen e viktimave të pasivizimit dhe lobimin ndërkombëtar për të sjellë përgjegjësi mbi autoritetet serbe.
Pasivizimi i adresave është më shumë se një problem administrativ; është një mjet sistematik për të eliminuar praninë shqiptare në jug të Serbisë. Ndërhyrja ndërkombëtare është thelbësore për të ndaluar këtë praktikë dhe për të garantuar të drejtat bazike të shqiptarëve në Luginën e Preshevës.
